Zabezpieczenie roszczenia – aby wygrana w sądzie nie oznaczała jedynie moralnego zwycięstwa

Kierując sprawę do sądu powód chce uzyskać ochronę swojego interesu. Aby jednak wyrok nie oznaczał jedynie moralnego zwycięstwa i był wykonalny należy rozważyć zabezpieczenie roszczenia.

Po co jest zabezpieczenie roszczenia?

Zabezpieczenie w postępowaniu cywilnym to instytucja, która ma na celu zagwarantowanie wykonalności wyroku. W zależności od tego z jakim roszczeniem występujemy zabezpieczenie może polegać na zgromadzeniu odpowiednich środków dłużnika w depozycie sądowym. Możliwy jest także stosowny wpis do księgi wieczystej, np. zakaz zbywania i obciążania nieruchomości albo hipoteka przymusowa. Zabezpieczenie może polegać także na tym, że pozwany przez czas procesu nie będzie mógł czynić konkretnych rzeczy, np. publikować utwór, który mógłby naruszać dobra powoda.

Celem zabezpieczenia jest umożliwienie późniejszej realizacji wyroku albo osiągnięcie innego celu postępowania.

Jeżeli np. dochodzimy roszczenia pieniężnego, a mamy obawy czy dłużnik po wygranej przez nas sprawie, nadal będzie posiadał środki/majątek na spłatę długu, możliwe jest zablokowanie jego majątku, do czasu prawomocnego zakończenia sprawy. Zabezpieczenie daje zatem względną gwarancje, że nawet jeżeli sprawa potrwa rok-dwa to po wygranej nasza wierzytelność zostanie zaspokojona.

Na jakim etapie można żądać zabezpieczenia roszczenia?

Zabezpieczenia roszczenia można żądać zarówno przed wytoczeniem powództwa, jak i w  trakcie procesu. Co istotne, jeżeli występujemy z wnioskiem o zabezpieczenie jeszcze przed skierowaniem pozwu i sąd udzieli zabezpieczenia, to na wytoczenie będziemy mieli odpowiedni czas – nie dłużej niż dwa tygodnie. Brak wniesienia pozwu w tym terminie spowoduje upadek zabezpieczenia.

Co musi wykazać wnioskujący o zabezpieczenie.

Aby uzyskać zabezpieczenie wnioskujący musi wykazać dwie przesłanki:

1. Uprawdopodobnić dochodzone roszczenie
2. Uprawdopodobnić interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.

Pierwsza przesłanka wydaje się dosyć oczywista. Aby Sąd udzielił zabezpieczenie musimy przekonać go, że nasze roszczenie jest realne i zasadne. Na tym etapie nie musimy jeszcze udowadniać wszystkich przesłanek zasadności powództwa. Musimy je tylko uprawdopodobnić. Po przeanalizowaniu wniosku Sąd musi nabrać przekonania, że nasze roszczenie może być uzasadnione.

Nieco bardziej skomplikowane jest wykazanie drugiej przesłanki, czyli wykazanie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Chodzi w tym o to, abyśmy przekonali Sąd, że brak zabezpieczenia faktycznie może spowodować, że cel postępowania nie zostanie osiągnięty. Jak tego dokonać? W sprawach o zabezpieczenie roszczeń pieniężnych musimy zazwyczaj wykazać, że dłużnik podejmuje kroki zmierzające do wyzbycia się majątku. Sprzedaje swój dorobek, dokonuje darowizn. Innym sposobem jest pokazanie, że sytuacja finansowa pozwanego jest niepewna i zmierza do niewypłacalności. W praktyce należy pamiętać, że również tą przesłankę musimy jedynie uprawdopodobnić. Musimy zatem przekonać Sąd, że istnieje realne ryzyko np. przyszłej niewypłacalności pozwanego. Nie musimy tego jednak wykazywać „twardymi” dowodami. Wystarczające powinny być nawet poszlaki.

W 2020r. ustawodawca udzielił pewnego bonusu przedsiębiorcom. Wprowadził wówczas przepis ustanawiający uprawdopodobnienie interesu prawnego. Ma ono zastosowanie gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Wartość transakcji nie może przekroczyć 75 tyś zł, a zwłoka w płatności wynosić co najmniej 3 miesiące.  Transakcją handlową o której mowa w powołanej ustawie jest umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony (przedsiębiorcy) zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.