Orzeczenia w sprawach o podział majątku – postanowienie wstępne i częściowe

 

Orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie o podział majątku jest postanowienie, w którym sąd ustala skład majątku, jego wartość oraz sposób podziału majątku. Jakie inne postanowienia merytoryczne może wydać sąd w trakcie sprawy z wniosku o podział majątku?

Postanowienia merytoryczne w sprawie o podział majątku

Sąd rozpoznający wniosek o podział majątku może wydać postanowienia:

• kończące postępowanie w sprawie
• częściowe
• wstępne

Postanowienie częściowe

Postanowienie częściowe może zostać wydane przez sąd w sytuacji, gdy tylko część żądań lub niektóre z żądań nadają się do rozstrzygnięcia. Zdarzają się sprawy, których konkretny stan faktyczny przemawia za tym, aby sąd wydał rozstrzygnął częściowe, obejmujące np. jeden ze składników majątku (np. prawo do mieszkania).

Rozstrzygnięcie, pomimo że jest częściowe powinno regulować w sposób kompleksowy orzeczenie o danym składniku majątku.

Orzeczenie takie musi zawierać:

• sposób podziału danego składnika majątku (np. wskazanie któremu z uczestników składnik zostaje przyznany)
• rozstrzygnięcie o wysokości i terminie spłaty
• ewentualnie nakaz wydania składnika majątku lub opuszczenia i wydania lokalu (jeśli jest w posiadaniu uczestnika, któremu nie został przyznany)
• rozstrzygnięcie o wszelkich innych roszczeniach dotyczących tego składnika – np. związane z jego posiadaniem, pobieraniem pożytków, czynionymi na niego nakładami i wydatkami

W postanowieniu kończącym postępowanie powinny znaleźć się rozstrzygnięcia dotyczące składników majątku nie objętych postanowieniem częściowym. Nie ma możliwości dokonania w postanowieniu kończącym sprawie jakichkolwiek zmian w zakresie rozstrzygnięć zawartych w prawomocnym postanowieniu częściowym – postanowienie częściowe korzysta z powagi rzeczy osądzonej.

Ważne! Postanowienie częściowe to nie to samo co postanowienie dokonujące częściowego podziału majątku.

Postanowienie wstępne

Sąd może wydać postanowienie wstępne w sprawie o podział majątku, gdy:

1. istnieje spór w zakresie:

• żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym (art. 567 § 2 k.p.c.)
• prawa żądania podziału majątku (art. 618 § 1 k.p.c.)
• uprawnienia do żądania podziału majątku lub ustalenia czy dany przedmiot należy do majątku wspólnego (art. 685 k.p.c.)

2. sąd uznaje żądanie ustanowienia odrębnej własności lokali za usprawiedliwione. W takiej sytuacji może upoważnić zainteresowanego uczestnika do wykonania niezbędnych robót adaptacyjnych w celu uczynienia zadość przesłance samodzielności lokali (art. 11 ust. 2 u.w.l.)

Postanowienie wstępne rozstrzyga „co do zasady” sporną między uczestnikami kwestię i może być wydane jedynie przez Sąd I Instancji. Sąd w postanowieniu wstępnym nie ustala składu majątku, sposobu podziału, ani nie uwzględnia poczynionych nakładów.

Sąd nie ma obowiązku wydać postanowienia wstępnego, o powyższych kwestiach może rozstrzygnąć w postanowieniu kończącym sprawę. Oczywiście w każdej sprawie warto zastanowić się czy nie warto złożyć wniosku o wydanie przez sąd postanowienia wstępnego. Pozwoli to rozstrzygnąć zagadnienia sporne mające wpływ na dalsze orzekanie w przedmiocie podziału majątku. Rozstrzygnięcia z postanowienia wstępnego będą miały charakter prejudycjalny dla orzeczenia końcowego.

Od postanowienia wstępnego służy apelacja do sądu okręgowego.