Tymczasowe aresztowanie – jak bliscy podejrzanego mogą mu pomóc?
Gdy kaliber przestępstwa jest poważny, a zgromadzone dowody uzasadniają podejrzenie co do sprawcy, prokuratura może rozważać tymczasowe aresztowanie. Zarówno zatrzymany, jak i jego bliscy często czują wtedy bezradność i nie wiedzą jak mogą mu pomóc.
Zatrzymanie
Przed zastosowaniem tymczasowego aresztowania w praktyce najczęściej dochodzi do zatrzymania potencjalnego sprawcy. Organy ścigania mają prawo zatrzymać daną osobę, jeżeli:
- istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo
- zachodzi obawa ucieczki, ukrycia się lub zatarcia śladów
- nie można ustalić tożsamości
- względem sprawcy będzie stosowane postępowanie przyśpieszone
Są także szczególne kategorie przestępstw, w których może dochodzić do zatrzymania, jak np.:
- Przestępstwo na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej
- Przestępstwa z użyciem broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu
Zatrzymanie może trwać do 48 godzin. W tym czasie Prokuratura musi podjąć decyzję czy składa wniosek o tymczasowy areszt. Jeżeli w tym czasie wniosek o zastosowanie aresztu nie wpłynie do Sądu organy ścigania mają obowiązek zwolnić zatrzymanego.
Kiedy Prokuratura wystąpi o tymczasowe aresztowanie?
Tymczasowe aresztowanie to najbardziej dotkliwy ze wszystkich środków zapobiegawczych. Można je stosować tylko wówczas, gdy zebrane dowody przekonują, że ustalony sprawca popełnił zarzucane mu przestępstwo. Środki zapobiegawcze co do zasady stosuje się wówczas, gdy potencjalny sprawca uzyskał status podejrzanego. Oznacza to, że zostały mu przedstawione zarzuty.
Do podstawowych przesłanek stosowania tymczasowego aresztu należą:
- Zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania.
W szczególności, gdy:
- Istnieje duże ryzyko, że sprawca ucieknie, ukryje się
- Po stronie sprawcy zachodzi obawa matactwa
- Zapobieżenie popełnienia nowego, ciężkiego przestępstwa.
- Tymczasowe aresztowanie jest możliwe także, gdy sprawa dotyczy przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat lub karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat. Areszt można również stosować, gdy Sąd I instancji orzekł karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata. Tymczasowe aresztowanie wówczas uzasadnia się bowiem grożącą surową karą.
Kto decyduje o zastosowaniu tymczasowego aresztowania?
O ile o pozostałych środkach zapobiegawczych może decydować w postępowaniu przygotowawczym prokurator, o tyle o tymczasowym areszcie zawsze decyduje Sąd. Na decyzję nie ma dużo czasu, bo tylko 24 godziny. W tym czasie Sąd zapoznaje się ze zgromadzonymi przeciwko zatrzymanemu dowodami i decyduje czy występują warunki do zastosowania aresztu.
Jak można pomóc zatrzymanemu
Osoba zatrzymana ma prawo do poinformowania bliskich o zatrzymaniu. Zazwyczaj jeden z funkcjonariuszy policji wykona telefon do osoby wskazanej przez zatrzymanego. Zatrzymany ma prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym. W praktyce często zatrzymani albo nie znają żadnego prawnika, który mógłby im pomóc albo nie mają do nich kontaktu. Tu często z pomocą przychodzą krewni i bliscy zatrzymanych. Mają oni prawo nawet do tego, aby ustanowić obrońcę dla osoby pozbawionej wolności. O takim zastępczym ustanowieniu informuje się osobę zatrzymaną/aresztowaną. Ustanowiony obrońca niezwłocznie kontaktuje się z zatrzymanym i udziela mu niezbędnych informacji i porad. Obrońca ustala także z organami ścigania pod jakim zarzutem został zatrzymany jego klient. Obrońca ma prawo wziąć udział w posiedzeniu aresztowym i zapoznać się z dowodami, które stanowią podstawę wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Będzie on towarzyszył zatrzymanemu, składał wnioski na posiedzeniu oraz analizował zgromadzony materiał, a w przypadku orzeczenia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania może podejmować dalsze czynności, jak np. zaskarżenie decyzji Sądu.
O możliwości zaznajomienia z materiałami śledztwa przeczytasz tu
