Szczególne środki zaskarżenia przysługujące stronom w postępowaniu egzekucyjnym

Następstwem wydania przez sąd wyroku lub nakazu zapłaty jest możliwość złożenia przez wierzyciela do komornika wniosku egzekucyjnego. Pomimo że nie jest to już postępowanie sądowe stronom przysługują prawa, w szczególności do zaskarżania czynności wykonywanych przez komornika.

Środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym można podzielić na te zwyczajne (zażalenie), nadzwyczajne (skarga o wznowienie postępowania) oraz szczególne, takie jak:

• skarga na czynności komornika
• skarga na plan podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego
• skarga na plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji przez zarząd przymusowy
• skarga na udzielenie przybicia
• zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji

Skarga na czynności komornika

Jednym z najpopularniejszych środków zaskarżenia stosowanym w postępowaniu egzekucyjnym jest skarga na czynności komornika.

Skarga na czynności komornika, przysługuje zarówno na te czynności, które – w ocenie strony postępowania – komornik wykonał niewłaściwie, ale też na czynności, które komornik powinien wykonać, ale ich zaniechał. Na przykład czynnościami „dokonanymi przez komornika” są: wydanie postanowienia o zawieszeniu postępowania, zajęcie ruchomości, odebranie zajętej rzeczy itd. Jeśli chodzi o czynności „zaniechane” to jako przykład podać można: niezawiadomienie dłużnika o wszczęciu egzekucji, niewydanie z urzędu postanowienia o umorzeniu egzekucji, nieoddanie zajętych ruchomości pod dozór innej osoby niż dłużnik i in.

Warto pamiętać, że zaniechane czynności to nie to samo co bezczynność komornika! Na bezczynność przysługuje inny środek zaskarżenia.

Skargę można złożyć, jeśli czynność lub jej brak naruszają prawo stron (uczestników postępowania lub osób trzecich) lub stwarzają zagrożenie dla tego prawa (musi istnieć interes prawny do zaskarżenia czynności, który musi być w skardze wykazany). Skargę może złożyć wierzyciel, dłużnik (czyli strony postępowania), ale także inne osoby, których prawa zostały naruszone lub zagrożone.

Przy wnoszeniu skargi należy pamiętać o jej opłaceniu. Skarga podlega opłacie stałej w kwocie 100 zł.

Skarga powinna zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest kierowana, imię i nazwisko lub nazwę składającego skargę (oraz dane pełnomocników o ile zostali ustanowieni w sprawie)
• oznaczenie pisma jako „skarga na czynności komornika”
• podpis strony (lub jej przedstawiciela ustawowego) lub pełnomocnika
• wymienienie załączników
• wskazanie sygnatury akt
• określenie zaskarżonej czynności lub czynności zaniechanej
• wniosek o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności
• uzasadnienie skargi
• ewentualnie wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego (fakultatywny element skargi)

Jak każdy środek zaskarżenia, także i skargę należy wnieść w odpowiednim terminie. W tym przypadku termin wynosi jeden tydzień. Termin ten można liczyć od kilku „zdarzeń”. Jeśli osoba składająca skargę była przy czynności obecna lub była o terminie czynności zawiadomiona to termin liczy się od dnia dokonania czynności. Termin może być także liczony od dnia: zawiadomienia o dokonaniu czynności, uzyskania informacji o dokonanej czynności (gdy nie było zawiadomienia o czynności), wreszcie od dnia w którym skarżący dowiedział się, że czynności miała być dokonana (w przypadku skargi na zaniechanie przez komornika dokonania czynności).

Skarga na udzielenie przybicia

Szczególnym środkiem zaskarżenia przysługującym na udzielenie przybicia, w trakcie prowadzonej sprzedaży zajętych ruchomości w drodze licytacji publicznej, jest skarga na udzielenie przybicia.

Skarga na udzielenie przybicia to nie to samo co skarga na czynności komornika!

Skargę taką może złożyć zarówno wierzyciel jak i dłużnik. W przypadku tej skargi, w gronie osób uprawnionych nie znalazła się już inna osoba, której prawa zostały naruszone lub zagrożone (jak było to w przypadku skargi na czynności komornika).

Skargi nie można złożyć w zasadzie w dwóch przypadkach, tj. skarga nie przysługuje na odmowę udzielenia przybicia (na odmowę przysługuje skarga na czynności komornika) oraz w przypadku przybicia dotyczącego rzeczy ulegających szybkiemu zepsuciu (co wydaje się oczywiste z punktu widzenia możliwości szybkiego zepsucia produktów i zestawienia tego z terminami rozpoznawania środków zaskarżenia).

Jeśli chodzi o sposób i termin wniesienia skargi to skarga należy wnieść niezwłocznie po udzieleniu przybicia (najpóźniej po wpisaniu do protokołu stwierdzenia o udzieleniu przybicia) i to do protokołu licytacji!.

Skargę można oprzeć o zarzuty:

• naruszenie przepisów o publicznym charakterze licytacji (np. brak obwieszczenia, nie wywieszenie obwieszczenia w budynku sądu, przeprowadzenie licytacji przy drzwiach zamkniętych)
• naruszenie przepisów o najniższej cenie nabycia
• naruszenia przepisów o wyłączeniu od udziału w przetargu (np. dopuszczenie do udziału w licytacji osób wyłączonych z mocy prawa od udziału w przetargu)

Po rozpoznaniu skargi, sąd może skargę oddalić albo zmienić postanowienia komornika. Na postanowienie sąd przysługuje zażalenie.

Zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji

Plan podziału sporządza komornik, sąd lub zarządca w przypadkach egzekucji z:

• nieruchomości
• ruchomości, wynagrodzenia za pracę lub wierzytelności i innych praw majątkowych – gdy suma uzyskana nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli
• przy których stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości, tj. egzekucji z:

1. ułamkowej części nieruchomości
2. użytkowania wieczystego
3. lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość
4. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
5. miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych
6. ze statków morskich wpisanych do rejestru okrętowego

• w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej

1. wynagrodzenia za pracę
2. przy egzekucji przez zarząd przymusowy na przedsiębiorstwem lub gospodarstwem.

Środkiem zaskarżenia przysługującym na plan podziału sporządzony przez komornika lub sąd są zarzuty.
Zarzuty należy złożyć (na piśmie lub ustnie do protokołu) w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia zawiadomienia od sporządzenia planu. Do wniesienia zarzutów uprawnione są osoby, które wykażą istnienie po swojej stronie interesu prawnego w zaskarżeniu planu.

Zaskarżenie planu podziału wstrzymuje jego wykonanie (ale tylko w części zaskarżonej!)

Sąd po zbadaniu zarzutów wydaje postanowienie, którym albo zatwierdza plan podziału, albo go zmienia. Zmiana może polegać np. na:

• zmianie wysokości sumy ulegającej podziałowi,
• dodaniu lub ujęciu z planu należności wierzyciela,
• przeniesieniu należności do innej kategorii,
• zmianie wysokości sumy przypadającej wierzycielowi i in.

Warto pamiętać, że na postanowienie sądu przysługuje zażalenie

ALE! Zażalenia nie może złożyć wierzyciel:

• którego zarzuty w całości uwzględniono
• który nie złożył zarzutów, a przypadająca mu suma na skutek zmiany planu podziału nie uległa zmniejszeniu.