Przedawnienie roszczeń cywilnych – mediacja, próba ugodowa nie przerwie biegu przedawnienia

30 czerwca 2022r. wchodzą w życie zmiany przepisów określających przedawnienie roszczeń cywilnych. Zmianie ulegają przepisy określające jak na przedawnienie roszczeń cywilnych wpłyną mediacja i próba ugodowa.

Zasadniczą różnicą, w odniesieniu do dotychczasowych przepisów jest wprowadzenie zmiany w zakresie skutku, jaki wywołuje zainicjowana mediacja lub próba ugodowa. Oba te sposoby dochodzenia roszczeń, zakładają polubowną formę załatwienia sporu, poprzez wypracowanie ugody pomiędzy stronami. 

Poprzednia duża nowelizacja w zakresie przedawnienia roszczeń cywilnych miała miejsce zaledwie w 2018r. 

Mediacja

Istotą postępowania mediacyjnego jest osiągnięcie kompromisu, pomiędzy zwaśnionymi stronami przy pomocy osoby mediatora. Taki mediator z założenia ma być osobą bezstronną i neutralną, której zadaniem jest zbliżać strony do osiągniecia kompromisu. Mediacja jest formą całkowicie dobrowolną, co oznacza, że obie strony konfliktu muszą chcieć wziąć udział w mediacji. Mediacja może przybrać formę:

• sądową
• pozasądową

W tej pierwszej to sąd wyznacza osobę mediatora i zazwyczaj dzieje się to w toku postępowania sądowego. Mediacja ma określone przepisami czas oraz koszty. Przeprowadzenie tego rodzaju mediacji pozostaje zazwyczaj bez wpływu na obliczanie terminu przedawnienia, bowiem już skierowanie sprawy do sądu powoduje jego przerwanie.

O mediacji w postępowaniu karnym możesz przeczytać tutaj. 

W formie pozasądowej osobę mediatora wybierają same strony lub jedna ze stron. Strony same ustalają nadto termin trwania mediacji.

W wyniku mediacji strony mogą osiągnąć porozumienie w formie ugody, zawartej przed mediatorem, która po zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Oznacza to, że po otrzymaniu klauzuli wykonalności ugoda taka może stać się tytułem wykonawczym. Wszczęcie tego rodzaju postępowania mediacyjnego odgrywało dotychczas niebagatelną rolę w liczeniu biegu przedawnienia roszczenia.

Postępowanie pojednawcze – próba ugodowa

Próba ugodowa jest uregulowana w kodeksie postępowania cywilnego w oddziale postępowań pojednawczych. W tej formie możemy załatwić większość sporów cywilnych. O zawezwanie do próby ugodowej strona zwraca się do sądu – ogólnej właściwości strony zawezwanej. Sąd wyznacza posiedzenie pojednawcze, z którego sporządza się protokół. Jeżeli strony na posiedzeniu pojednawczym osiągnęły kompromis ugodę wciąga się do protokołu albo umieszcza w załączniku.

Jak było dotychczas?

Dotychczas zarówno próba ugodowa jak i rozpoczęcie mediacji powodowały przerwanie biegu przedawnienia. Skutek ten był więc taki, że po zakończeniu postępowania mediacyjnego lub pojednawczego termin przedawnienia rozpoczynał się od początku. Obecnie ustawodawca rezygnuje z tak daleko idącego dobrodziejstwa i określa, że mediacja i próba ugodowa będą powodowały jedynie zawieszenie terminu przedawnienia roszczenia.

Dotychczas biegnące terminy był zawieszane, co do roszczeń, które przysługują:

• dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
• osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
• jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa lub które,
• z powodu siły wyższej nie mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.

Obecnie zawieszeniu ulegają także:

• terminy przedawnienia roszczeń objętych umową o mediację – przez czas trwania mediacji.
• terminy przedawnienia roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – przez czas trwania postępowania pojednawczego.

 

Jak należy liczyć czas trwania mediacji i próby ugodowej?

Dla ustalenia kiedy nastąpi przedawnienie roszczeń cywilnych  najistotniejsze jest określenie kiedy zaczyna i kończy się mediacja i próba ugodowa? Obecnie okres trwającego postępowania ugodowego będzie można jedynie doliczyć do biegnącego terminu. Termin ten nie będzie jednak rozpoczynać się na nowo, a jedynie biec dalej po zakończeniu postępowania.

Czas trwania mediacji

Wszczęcie postępowania mediacyjnego następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie. W niektórych przypadkach skutek ten może nie nastąpić. Stanie się tak wówczas, gdy druga strona nie zgodzi się na mediację, albo z różnych względów nie zostanie ustalona osoba mediatora. W takim przypadku efekt zawieszenia biegu przedawnienia nadal może zostać zachowany, o ile inicjujący mediację w terminie 3 miesięcy wytoczy powództwo  o roszczenie, które było objęte wnioskiem o mediacje. Mediację kończy, w zależności o jej wyniku:

• sporządzenie protokołu, w którym określa się m.in. nie dojście do porozumienia.

  Wówczas termin zakończenia mediacji należy liczyć od dnia doręczenia stronom odpisu protokołu z przebiegu mediacji.

• zawarcie ugody.

  Co prawda po zawarciu ugody przed mediatorem następują kolejne czynności, tym razem przed sądem – zatwierdzenie ugody, nadanie klauzuli wykonalności – jednak termin przedawnienia teoretycznie „rusza dalej” w chwili zawarcia ugody. Teoretycznie, bo w praktyce w przypadku zawarcia ugody często będzie tak, że przeciwnik uznał roszczenie  (przynajmniej w części). Wówczas zawarta ugoda wywoła skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia, a nie jedynie zawieszenia biegu terminu.

Stosownie bowiem do nadal aktualnych regulacji, bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność:

• przed sądem
• innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju
• przed sądem polubownym
  przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia

oraz

• przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

 

Zawarcie ugody oznacza, że osoba, przeciwko której roszczenie przysługuje, co najmniej w części uzna swoją odpowiedzialność za roszczenie. W przeciwnym razie niemożliwe byłoby zawarcie ugody. Taka ugoda, zarówno przed mediatorem jak i w postępowaniu pojednawczym będzie zatem nadal powodowała przerwanie biegu przedawnienia.

Czas trwania próby ugodowej

Próba ugodowa rozpoczyna się od wniesienia do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Następnie Sąd wyznacza termin posiedzenia pojednawczego, na którym strony mają możliwość zawarcia ugody. Posiedzenie pojednawcze kończy postępowania o zawezwanie do próby ugodowej i kolejnego dnia wstrzymany termin przedawnienia rusza dalej.