`

Fundacja rodzinna – rodzinny biznes pod ochroną

Fundacja rodzinna powstała z myślą o przedsiębiorcach, którzy pragną na przyszłość zabezpieczyć los swojego majątku i bezpieczeństwo finansowe bliskich. Fundacja rodzinna to całkowite novum w polskim prawie.

Ustawa o Fundacji rodzinnej weszła w życiu w maju 2023r. Jej funkcjonowanie jest w wielu aspektach zbliżone do spółki handlowej, choć zasadniczy cel jest oczywiście całkowicie odmienny.  Istotą fundacji rodzinnej nie ma być bowiem osiąganie wspólnego celu gospodarczego, lecz zabezpieczenie integralności rodzinnego biznesu i bezpieczeństwa finansowego krewnych fundatora. Fundator

Dla kogo fundacja rodzinna?

Nie ulega wątpliwości, że instytucja fundacji rodzinnych powstała z myślą o rodzinach, które dysponują znacznymi majątkami, zgromadzonymi w rozmaitych spółkach i nieruchomościach. Nie jest to przedsięwzięcie dla drobnych firm rodzinnych, bowiem koszty obsługi fundacji rodzinnej mogą przewyższyć oczekiwane profity. Przepisy określają także, że minimalny majątek jaki fundator musi wnieść do fundacji rodzinnej to 100 tyś zł. Nie musi być to wkład w pieniądzu. Na tę wartość mogą się składać udziały w spółkach, nieruchomości, prawa. Wraz z wniesieniem majątku do fundacji Fundator przestaje być jego właścicielem. Dalszy zarząd majątkiem powinna przejąć fundacja. Fundator może oczywiście wejść do pierwszego zarządu, jednak z założenia wcale tak się nie musi dziać. 

Kto rozdaje karty w fundacji rodzinnej?

 
 Głównym decydentem w fundacji rodzinnej niewątpliwie jest Fundator. Zwłaszcza w pierwszym okresie jej działalności i póki żyje. Pomysł fundacji rodzinnej z pewnością w założeniu ma właśnie to, aby fundacja działała także po śmierci fundatora i aby jej działanie odpowiadało jego pierwotnemu zamysłowi. Dlatego też Fundator w statucie fundacji określa zasady jej działalności. Zasady te mogą być ustalane dosyć elastycznie. Każdy z nas oglądał z pewnością amerykańskie komedie, w których dla odziedziczenia majątku młody dziedzic musi sobie np. znaleźć żonę. W normalnym polskim testamencie takie zastrzeżenie nie byłoby możliwe (chyba, że jako warunek zapisu). Przy fundacji rodzinnej już można to sobie wyobrazić,  choć można mieć wątpliwości co do jego skuteczności. Tak czy inaczej, zastrzeżenie świadczeń na rzecz beneficjentów może być uzależnione od warunku lub od terminu. Fundator może także ustanowić beneficjentem samego siebie. W praktyce wydaje się to całkiem rozsądne rozwiązanie, skoro to fundator przekazuje majątek fundacji rodzinnej. 

Jaki jest cel działania fundacji rodzinnej?

Do zasadniczych celów fundacji należą:

  • zachowanie integralności majątku fundacji
  • rozwijanie tego majątku – dalsze jego gromadzenie
  • zarządzanie majątkiem fundacji 
  • spełnienie świadczeń zastrzeżonych na rzecz beneficjentów

Fundacja może mieć także inne cele, wskazane przez Fundatora przy jej tworzeniu.

Jak założyć fundację rodzinną ?

Fundację rodzinną może założyć osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Fundator swojej funkcji nie może się zrzec ani jej komuś przekazać. Może jednak wyznaczyć swojego pełnomocnika, który będzie reprezentował jego prawa. Fundatorów może być więcej niż jeden. Odmiennie będzie przy fundacjach powoływanych na mocy testamentu  – bo i tak można powołać fundację. Tego rodzaju fundacja może mieć tylko jednego Fundatora. 

Fundację tworzy się poprzez:

  • złożenie w formie aktu notarialnego oświadczenia o powołaniu fundacji rodzinnej
  • spisanie statutu (również w formie aktu notarialnego)
  • sporządzenie spisu mienia (o wartości co najmniej 100 tyś zł)
  • powołanie organów tj. zarządu, rady nadzorczej i zgromadzenia beneficjentów lub tylko zarządu i zgromadzenia beneficjentów
  • wpis do rejestru fundacji rodzinnych (prowadzony przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim)

Jak wspomniano powyżej fundacja może być powołana za życia Fundatora lub po jego śmierci w drodze rozporządzenia testamentowego. W tym ostatnim przypadku oświadczenie woli Fundatora o chęci powołania fundacji rodzinnej musi się znajdywać w testamencie. 

Co z fundacji rodzinnej mają Beneficjenci?

 Beneficjentem fundacji mogą być:
  • osoby fizyczne (będą to najczęściej krewni Fundatora, może też nim być sam Fundator)
  • organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego

Jednym z głównych celów fundacji rodzinnej jest aby beneficjenci otrzymywali świadczenia, ale nie mieli bezpośredniego wpływu na majątek. Możliwość samodzielnego zarządzania odziedziczonym majątkiem przez spadkobierców rzadko kiedy sprzyja zachowaniu integralności majątku. Powołanie fundacji rodzinnej sprzyja osiągnięciu tego zamierzenia, aby majątek pozostał w skupieniu. 

Świadczenia na rzecz Beneficjentów nie muszą przybierać formy pieniężnej. Tu Fundator ma dosyć dużą swobodę w kształtowaniu uprawnień beneficjentów. Może np. zastrzec prawo beneficjenta, co do użytkowania jakiegoś składnika majątku. 

Beneficjent wcale nie musi korzystać z udzielonych mu uprawnień. Może on zrzec się poszczególnych uprawnień, a nawet roli beneficjenta w ogóle. 

Beneficjenci nie mają bezpośredniego wpływu na to, co dzieje się z majątkiem fundacji. O tym decyduje zazwyczaj jej zarząd. Pośrednio jednak beneficjenci mają prawo wpływania na losy fundacji, na zasadzie podobnej do uprawnień wspólnika spółki prawa handlowego. Mają więc prawo osobistej kontroli, zasięgania informacji i przeglądania dokumentów. Biorą również udział w zgromadzeniu beneficjentów, które decyduje o :

  • rozpatrzeniu i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego fundacji za poprzedni rok obrotowy,
  • udzieleniu absolutorium członkom organów fundacji,
  • podziale i pokryciu wyniku finansowego netto,
  • wyborze firmy audytorskiej (gdy sprawozdanie podlega badaniu).

Fundacja to nie spółka prawa handlowego – nie może prowadzić w pełni działalności gospodarczej

Intencją stworzenia fundacji rodzinnej nie było wprowadzenie do obrotu nowego tworu, który konkurowałby z istniejącymi już formami działalności gospodarczej. Fundacja rodzinna ma przede wszystkim chronić majątek. Słusznie jednak stwierdzono, że majątek, który pozostawi się samemu sobie może jedynie tracić swoją wartość. Z tego względu zezwolono fundacjom rodzinnym na ograniczoną działalność gospodarczą w zakresie

  • sprzedawania majątku
  • wynajmu, dzierżawy, użyczania
  • udziału w spółkach, funduszach, spółdzielniach
  • obrotu papierami wartościowymi
  • udzielania pożyczek spółkom, w których fundacja uczestniczy oraz beneficjentom
  • obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
  • produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
  • gospodarki leśnej.
 

 

 

Inne ciekawe publikacje

Rezygnacja jedynego członka zarządu w spółce z o.o. – zmiany w Kodeksie Spółek Handlowych

Prawo gospodarcze

  1 marca 2019r. weszło w życie wiele istotnych zmian w Kodeksie Spółek Handlowych. Została m.in. uregulowana rezygnacja z pełnienia funkcji przez jedynego lub ostatniego członka zarządu w spółce z o.o.

Wyłączenie od dziedziczenia [cz.3 – wydziedziczenie małżonka w testamencie]

Prawo rodzinne, Prawo spadkowe

  Wyłączenie małżonka od dziedziczenia może między innymi nastąpić poprzez dokonane przez spadkodawcę wydziedziczenie małżonka w testamencie. W jakich sytuacjach jest to możliwe?

Miarkowanie opłaty egzekucyjnej – wyjątek czy reguła?

Prawo cywilne, Prawo gospodarcze

Opłaty egzekucyjne są zmorą nie tylko dłużników ale również wierzycieli. Utrzymująca się od lat niska skuteczność egzekwowanych spraw spowodowała, że opłatami komorniczymi częstokroć są obecnie obciążania wierzyciele. Wysokim opłatom egzekucyjnym, które naruszałyby poczucie przyzwoitości, ma przeciwdziałać sądowe miarkowanie opłaty egzekucyjnej.