Czy weksel in blanco zawsze pozwoli na skuteczne dochodzenie roszczenia

 

Jednym ze sposobów zabezpieczenia wierzytelności jest wystawienie weksla in blanco. Osoba uprawniona do uzupełnienia weksla może domagać się od dłużnika zapłaty sumy określonej w wekslu, a w razie jej nieuzyskania w sposób szybki i tańszy dochodzić swoich praw na drodze postępowania sądowego.

Szybsze i tańsze dochodzenie zapłaty

Szybki, bowiem może skierować sprawę na drogę postępowania sądowego wnosząc pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w oparciu o art. 485 § 2 k.p.c. Jeśli weksel jest prawidłowo wypełniony, a jego prawdziwość i treść nie wzbudza wątpliwości, sąd wyda nakaz zapłaty na posiedzeniu niejawnym i doręczy go stronom. Oczywiście nakaz musi się uprawomocnić, ale na pewno uzyskanie takiego tytułu egzekucyjnego potrwa krócej, niż wyroku w zwyczajnym postępowaniu.

Tańszy, ponieważ powód uiszcza opłatę od pozwu w wysokości 1/4 z opłaty stosunkowej (przy standardowym pozwie o zapłatę opłata od pozwu wynosi 5 % wartości przedmiotu sporu, tj. kwoty dochodzonej w postępowaniu).

Kiedy dysponowanie wekslem nie przysłuży się wierzycielowi?

Co do zasady, dysponowanie wystawionym (podpisanym) przez dłużnika wekslem niesie dla wierzyciela dużo korzyści – oczywiście tylko w przypadku, gdy weksel został prawidłowo wypełniony.

Są jednak sytuacje, kiedy mimo dysponowania wekslem wierzyciel nie będzie mógł skutecznie dochodzić swoich praw.

Dla wyjaśnienia zawiłości, wesprzemy się przykładowym stanem faktycznym:

Strony zawarły umowę pożyczki gotówkowej dnia 28 lutego 2015r. Strony wskazały w umowie pożyczki, że pożyczka ma zostać zwrócona do dnia 30 marca 2015r. Zgodnie z art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Termin płatności pożyczki upłynął więc dnia 30 marca 2015r. Powód udzielił pożyczki pozwanej w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, a zgodnie z art. 118 k.c. dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia roszczeń wynosi 3 lata. Tym samym bieg terminu przedawnienia roszczenia rozpoczął się dnia 31 marca 2015r. i upłynął dnia 31 marca 2018r. Strona pozwana na zabezpieczenie roszczeń wynikających z powyższej umowy wystawiła weksel in blanco. Powód wypełnił weksel in blanco dnia 31 lipca 2018r., a więc 4 miesiące po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego łączącego strony w wyniku zawartej umowy pożyczki i skierował pozew do sądu o zapłatę na podstawie tak wypełnionego weksla in blanco.

Jak sąd powinien rozstrzygnąć sprawę i dlaczego?

Sąd nie powinien uwzględnić powództwa. Oczywiście sąd sam z siebie nie oddali powództwa, to strona pozwana musi aktywnie brać udział w postępowaniu i podnieść odpowiedni zarzut.

W tym przypadku wystawca weksla (pozwana) powinien podnieść, że jego zobowiązanie wekslowe w ogóle nie powstało.

Dlaczego zobowiązanie wekslowe nie powstało?

Kwestia przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego w odniesieniu do weksli in blanco łączona jest z upoważnieniem do wypełnienia weksla. W świetle art. 10 Prawa wekslowego weksel in blanco może być wypełniony jedynie zgodnie z upoważnieniem osoby na nim podpisanej, zaś treścią upoważnienia objęte jest jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu, a wynikającego ze stosunku podstawowego zabezpieczonego wekslem in blanco. Czyli wniosek jest jeden – weksel in blanco może być wypełniony jedynie przed upływem terminu przedawnienia roszczenia (w naszym przykładzie przedawnienia roszczenie z tytułu umowy pożyczki), w przeciwnym razie może powstać problem z dochodzeniem roszczenia w sądzie.

Co oznacza zwrot „wręczony weksel in blanco może być uzupełniony w każdym czasie”?

Zasady, na jakich wierzyciel będzie mógł uzupełnić weksel in blanco strony ustalają w deklaracji wekslowej. Zdarza się, że właśnie w tych deklaracjach można spotkać zwrot, „wręczony weksel in blanco może być uzupełniony w każdym czasie”.

Czy zwrot taki może zmieniać zasady opisane powyżej? I czy faktycznie uzupełnienie weksla może nastąpić w dowolnym czasie?

Z ostrożności, by nie narażać się na ryzyko oddalenia powództwa, uznać należałoby, że w takich sytuacjach będzie chodziło na ogół o dowolną chwilę, jednak tylko przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu.