Wyłączenie od dziedziczenia [cz.3 – wydziedziczenie małżonka w testamencie]

 

Wyłączenie małżonka od dziedziczenia może między innymi nastąpić poprzez dokonane przez spadkodawcę wydziedziczenie małżonka w testamencie. W jakich sytuacjach jest to możliwe?

Możliwość wyłączenia małżonka od dziedziczenia

Wydziedziczenie małżonka, a tym samym wyłączenie go od dziedziczenia może nastąpić w przypadku dziedziczenia testamentowego.

Nieważność testamentu pociąga za sobą także nieważność wydziedziczenia.

Wydziedziczenie może nastąpić tylko z przyczyn wymienionych w przepisie. Nie jest możliwe stosowanie interpretacji rozszerzającej przesłanek.

Wydziedziczenie małżonka w testamencie

Wydziedziczenie to możliwość spadkodawcy do pozbawienia konkretnej grupy spadkobierców prawa do zachowku. Małżonek – spadkodawca może w testamencie pozbawić nie tylko małżonka, ale też zstępnych i rodziców prawa do zachowku. W testamencie małżonek – spadkodawca musi wskazać (opisać) przyczynę wydziedziczenia.

Podstawy do wydziedziczenia

Małżonek – spadkobierca (ale też zstępni i rodzice spadkodawcy) może zostać wydziedziczony, jeśli:

• wbrew woli małżonka – spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
• dopuścił się względem małżonka – spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
• uporczywie nie dopełnia względem małżonka – spadkodawcy obowiązków rodzinnych, np. pozbawienie niezbędnej opieki przy chorobie lub ze względu na wiek, brak realizacji obowiązku alimentacyjnego i in.

Przyczyna wydziedziczenia musi istnieć w chwili sporządzania testamentu.

Przebaczenie jako negatywna przesłanka wydziedziczenia

Małżonek – spadkobierca nie może zostać wydziedziczony jeśli małżonek – spadkodawca mu przebaczył.

Skuteczne przebaczenie wymaga, by małżonek – spadkodawca dokonał go z minimum dostatecznym rozeznaniem (jeśli nie miał zdolności do czynności prawnych).

Skutkiem przebaczenia będzie przywrócenie małżonkowi – spadkobiercy prawa do zachowku. W dalszym jednak ciągu małżonek – spadkobierca pozbawiony będzie możliwości nabycia spadku na podstawie ustawy. Zmiana w tym zakresie mogłaby nastąpić jedynie poprzez zmianę woli małżonka – spadkodawcy, poprzez zmianę testamentu (napisanie nowego testamentu) i powołanie do dziedziczenia testamentowego także współmałżonka.

Skutek wydziedziczenia

Małżonka wydziedziczonego traktuje się tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Pozbawienie prawa do zachowku może dotyczyć tylko całości prawa. Małżonek – spadkodawca nie ma prawa do miarkowania w testamencie zachowku.

Skutek wydziedziczenia nie rozciąga się na zstępnych małżonka wydziedziczonego. Oznacza to, że zstępni wydziedziczonego małżonka mają prawo do zachowku.

Skutek bezpodstawnego wydziedziczenia

W sytuacji gdy przyczyna wydziedziczenia nie była jedną z wymienionych powyżej nie dochodzi do wydziedziczenia. Małżonek – spadkobierca jest jednak w takim przypadku wyłączony od dziedziczenia ustawowego. Nie mniej jednak prawo do zachowku mu przysługuje.