Terminy przedawnienia roszczeń – co nowego w przedawnieniach piszczy?

 

Od 9 lipca 2018r. zmieniły się przepisy m.in. regulujące długość terminów przedawnienia (zmieniło się sporo innych przepisów, ale to temat na inny wpis). Jakie zmiany ustawodawca nam wszystkim zafundował tym razem i co to oznacza dla dłużników i wierzycieli?

Co się zmieniło?

Zmieniła się treść art. 118 k.c. regulująca długość terminów przedawnienia. Teraz, zgodnie z ogólnymi zasadami (czyli przy założeniu, że nie ma przepisu szczególnego ustalającego w inny sposób termin przedawnienia), termin przedawnienia roszczeń wynosi sześć lat (do tej pory było 10 lat), a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej trzy lata (ten termin nie uległ zmianie, do tej pory także był to okres 3 – letni).

Ważna zmiana dotyczy też sposobu liczenia upływu okresu przedawnienia. Koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego (chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata).

Co zmiana oznacza dla dłużników i wierzycieli?

W związku z tym, że skróceniu uległ okres przedawnienia wierzyciel musi pamiętać, aby podjąć kroki prawne zmierzające do odzyskania długu w odpowiednim terminie – krótszy okres przedawnienia oznacza krótszy czas na działanie i możliwość zaspokojenia przez wierzyciela swojego roszczenia.

Skrócenie okresu przedawnienia do 6 lat nie oznacza w zasadzie, że faktycznie zawsze będzie to 6 lat (lub 3 lata w przypadku świadczeń okresowych i związanych z prowadzeniem działalności) – przecież dodano zapis, że w sytuacjach, w których termin przedawnienia wynosi dwa lub więcej lat, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, czyli ulegnie on de facto wydłużeniu (do 31 grudnia danego roku kalendarzowego, w którym nastąpił termin przedawnienia roszczenia). Wydłużeniu do końca roku kalendarzowego nie ulegną krótsze terminy przedawnienia (krótsze niż dwa lata) – terminy te będą liczone na ogólnych zasadach.

Szczególne zasady obowiązujące w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami i konsumentami

Ważne zmiany objęły też kwestie przedawnienia roszczeń przedsiębiorców względem konsumentów. Teraz, po upływie terminu przedawnienia, przedsiębiorca nie może domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego mu przeciwko konsumentowi. Do tej pory konsument (i w ogóle dłużnik) musiał w toku postępowania podnieść zarzut przedawnienia i dopiero wtedy sąd mógł – uwzględniając zarzut – oddalić powództwo stwierdzając, że roszczenie uległo przedawnieniu. Teraz sąd z urzędu zbada, czy upłynął termin przedawnienia.

W wyjątkowych przypadkach, sąd – po rozważeniu interesów stron – będzie mógł nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności (np. to zachowanie dłużnika miało wpływ na opóźnienie w dochodzeniu roszczenia).

Jak liczyć terminy w przypadku roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018r.?

Co do zasady do roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018r., ale w tym dniu jeszcze nie przedawnionych, stosuje się nowe przepisy (czyli 6 letni termin przedawnienia i nowe zasady liczenia jego upływu).

Jakie są wyjątki od zasady stosowania nowych przepisów do roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018r.?

Są 3 wyjątki od zasady stosowania nowych przepisów do roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018r.:

1. Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej „Jeżeli zgodnie z ustawą nowelizującą k.c., termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu”.

A to oznacza, że:

• ustalenie, upływu terminu przedawnienia roszczenia będzie wiązało się z koniecznością obliczenia zarówno terminu przedawnienia zgodnie z dotychczas obowiązującymi terminami przedawnienia roszczeń, jak i ze znowelizowanymi oraz porównaniu tych terminów. Jeśli okaże się, że przedawnienie nastąpiłoby wcześniej na podstawie dotychczasowych przepisów to tak ustalony termin będzie tym, z którego upływem nastąpi przedawnienie roszczenia

2. Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy nowelizującej „Do przysługujących konsumentowi roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się terminy przedawnienia w brzmieniu dotychczasowym”.

A to oznacza, że:

• jeśli konsument ma roszczenie względem przedsiębiorcy, które powstało przed dniem 9 lipca 2018r. i nie uległo jeszcze przedawnieniu. to termin przedawnienia, zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art.118 k.c., wyniesie 10 lat

3. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy nowelizującej „Roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia”.

A to oznacza, że:

• sąd weźmie pod uwagę z urzędu kwestie terminu przedawnienia bez względu na to czy zarzut przedawnienia zostanie podniesiony przez pozwanego konsumenta. Jednocześnie w wyjątkowych wypadkach sąd będzie mógł uwzględnić przedawnione roszczenie względem konsumenta np. wtedy kiedy opóźnienie w dochodzeniu roszczenia przez uprawnionego będzie spowodowane zachowaniem konsumenta.