Wspólność praw i obowiązków należących do spadku do chwili dokonania jego działu
Niezależnie od tego czy nabycie spadku następuje z mocy ustawy, czy na podstawie testamentu, do spadku może być powołana jedna lub kilka osób. W przypadku, gdy spadek nabywa kilka osób, powstaje wspólność praw i obowiązków należących do spadku.
Wspólność praw i obowiązków należących do spadku
Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Od chwili otwarcia spadku, wszystkim spadkobiercom przysługują wspólne prawa i obowiązki. Żaden ze spadkobierców nie ma wyłącznego prawa do poszczególnych przedmiotów wchodzących do majątku spadkowego. Każdy ze spadkobierców posiada ułamkowo określony udział we wszystkich składnikach tego majątku.
Prawo posiadania i zarządzania przedmiotami wchodzącymi do spadku
Wszyscy spadkobiercy mają względem poszczególnych przedmiotów wchodzących do spadku jednakowe prawa do:
- posiadania
- zarządzania
- inicjowania postępowań sądowych dotyczących tych przedmiotów
- dokonywania wszelkich czynności faktycznych i prawnych
- dochodzenia wszelkich roszczeń w celu zachowania i ochrony tych praw
- czerpania korzyści, które przynoszą te przedmioty (zgodnie z przypadającym udziałem)
Obowiązek ponoszenia ciężarów i wydatków
Spadkobiercy wedle przysługujących udziałów ponoszą także ciężary i wydatki związane ze spadkiem.
Dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu
W przypadku czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, wymagana jest współpraca wszystkich spadkobierców – muszą oni wszyscy wyrazić na tę czynność zgodę. Czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu będzie m.in. zbycie lub obciążenie przedmiotów wchodzących do majątku spadkowego.
Zbycie udziału spadkowego
Każdy ze spadkobierców może przenieść wszystkie swoje prawa i obowiązki wynikające z nabycia spadku na osobę trzecią.
W jaki sposób można dokonać zbycia udziału spadkowego?
Zbycie udziału może nastąpić poprzez:
- sprzedaż
- darowiznę
- zamianę
Forma czynności prawnej
Umowa zbycia udziału spadkowego musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa zawarta w innej formie będzie nieważna.
Kiedy można zbyć udział spadkowy
W zasadzie spadkobierca może dokonać zbycia w dowolnym czasie, pod warunkiem, że przyjął już spadek. Przyjęcie spadku następuje z chwilą złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku lub z chwilą upływy terminu (6mcy) na złożenie tego oświadczenia. Zbycia spadku nie może dokonać spadkobierca, który spadek odrzucił.
Wstąpienie we wszystkie prawa przez nabywcę
Na skutek nabycia udziału spadkowego, nabywca wstępuje ze wszystkie prawa i obowiązki spadkobiercy. Przysługują mu więc wszystkie powyżej wymienione uprawnienia. Może w szczególności zainicjować postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i o dział spadku.
Rozporządzenie udziałem w poszczególnych przedmiotach należących do spadku
Spadkobierca poza zbyciem udziału spadkowego, może rozporządzać swoim udziałem w poszczególnych przedmiotach wchodzących do majątku spadkowego. Inaczej jednak niż w przypadku zbycia udziału spadkowego, rozporządzenie udziałem w poszczególnych przedmiotach wymaga zgody pozostałych spadkobierców. Zgoda taka może być wyrażona przed dokonaniem czynności, w jej trakcie lub po jej dokonaniu. Przy czym zgoda następcza wywołuje skutki od momentu dokonania czynności prawnej.
Skutek naruszenia zasady
W sytuacji gdyby doszło do rozporządzenia udziałem w poszczególnym przedmiocie wchodzącym do spadku bez zgody pozostałych spadkobierców, czynność ta co do zasady jest ważna i skutkuje nabyciem przez osobę trzecią.
Jednak czynność może być uznana za niewywołującą skutków prawnych. Warunkiem jest ustalenie, że czynność naruszała uprawnienia innego spadkobiercy (który nie wyraził zgody na dokonanie czynności) przysługujące mu na podstawie przepisów o dziale spadku. Skutek jest taki, że sąd rozpoznający sprawę o dział spadku, może ten przedmiot i tak przyznać spadkobiercy, który nie wyraził zgody na dokonanie czynności. W takiej sytuacji rozporządzenie udziałem w przedmiocie poprzedzające dział spadku nie wywoła żadnych skutków prawnych względem właśnie tego spadkobiercy. Dotyczy to także dalszych czynności i kolejnych nabywców.
W przypadku przyznania przedmiotu na własność spadkobiercy dokonującemu czynności bez zgody pozostałych, skutki dokonanej czynności pozostają bez zmian (nie dojdzie do bezskuteczności).
Data ustania wspólności spadkowej
Wspólność spadkowa ustaje w momencie dokonania działu spadku.
