Dobrowolne poddanie się karze – DPK – czy warto uzgadniać wyrok z prokuratorem?
Linia obrony w postępowaniu karnym nie zawsze sprowadza się do żądania uniewinnienia. Jeżeli dowody, zgromadzone przez prokuraturę są mocne, wówczas obrońca może zaproponować klientowi DPK. Czym jest dobrowolne poddanie się karze i czy warto skorzystać z tej instytucji?
DPK – dobrowolne poddanie się karze
DPK to skrót używany przez praktyków z dziedziny prawa karnego. Określa on dobrowolne poddanie się karze. Obecnie mamy dwie formy dobrowolnego poddania się karze. Pierwsza – klasyczna,
dotyczy sytuacji, w których podejrzany przyznaje się do winy i chce szybko zamknąć sprawę. Aby podejrzany mógł skorzystać z dobrodziejstwa DPK w takiej formie muszą zostać spełnione następujące przesłanki:
- Oskarżony przyznaje się do winy
- Złożone przez niego wyjaśnienia nie budzą wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa i jego winy
- Postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte
Gdy w sprawie są spełnione ww. warunki, wówczas Prokurator zamiast aktu oskarżenia składa wniosek o skazanie i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub/i środków karnych.
Drugą formą DPK jest wniosek, który Prokurator jedynie załącza do aktu oskarżenia. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy:
- Okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości
- Oskarżony nie przyznał się do winy, ale oświadczenia złożone przez niego nie są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami (np. odmówił złożenia wyjaśnień).
Niezależnie od tego, którą z form dobrowolnego poddania się karze zastosuje Prokurator nie ulega wątpliwości to, że w obu przypadkach
- Pomiędzy oskarżonym a Prokuratorem musi dojść do konsensusu w zakresie ustalenia kary i środków karnych
- Uzgodniona kara musi uwzględniać interesy pokrzywdzonego
Jak zamknąć sprawę w drodze DPK?
Aby przystąpić do negocjowania kary z Prokuratorem podejrzany musi albo:
- przyznać się do winy, albo
- złożyć takie oświadczenia, które nie są sprzeczne z ustaleniami w sprawie.
Nie ma możliwości, aby podejrzany skutecznie zakończył negocjacje z jednoczesnym kwestionowaniem sprawstwa lub zawinienia. W takim przypadku podejrzany przed Sądem powinien wnosić o uniewinnienie i dowodzić tej niewinności. Jeżeli podejrzany rezygnuje z kwestionowania swojego sprawstwa wówczas może dojść do negocjacji. Rozmowy na temat kary prowadzi się zazwyczaj z Prokuratorem albo Policjantem. Uzgadniana kara i środki karne (o ile nie ma szansy na nadzwyczajne złagodzenie kary) zawsze muszą odpowiadać sankcji, jaka grozi za dany występek. W niektórych przypadkach mamy do czynienia z obligatoryjnymi środkami karnymi (np. w przypadku przestępstw komunikacyjnych). Niekiedy uzgadniana kara będzie także obejmowała orzeczenie świadczeń na rzecz pokrzywdzonego. Brak rozważenia słusznych interesów pokrzywdzonego może bowiem zniweczyć dokonane z prokuraturą uzgodnienia.
Wniosek prokuratora
Jeżeli dojdzie do uzgodnienia kary i środków karnych wówczas Prokurator albo:
- kieruje wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub/i środków karnych
- kieruje akt oskarżenia, do którego załącza wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub/i środków karnych.
Zarówno wniosek składany samoistnie, jak i stanowiący załącznik do aktu oskarżenia ma dosyć uproszczoną formę. Poza obowiązkami, przewidzianymi dla pisma procesowego Prokurator musi wskazać podstawowe informacje tj.:
- oznaczenie oskarżonego
- dokładne określenie zarzucanego czynu
- kwalifikacje prawną zarzucanego czynu
- określenie właściwości sądu
- uzasadnienie wniosku zawierające wskazanie dowodów świadczących o tym, że:
- okoliczności popełnienia czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości
- cele kary zostaną osiągnięte bez przeprowadzenia rozprawy
Tylko jedno posiedzenie przed Sądem
Zazwyczaj w przypadku zastosowania DPK w sądzie odbywa się tylko jedno posiedzenie, na którym dochodzi do skazania i orzeczenia uzgodnionej kary i środków karnych. Na posiedzeniu tym mogą się stawić oskarżony, obrońca, pokrzywdzony, pełnomocnik. Żaden z nich nie ma jednak takiego obowiązku. Co prawda, Sąd rozpoznający sprawę ma możliwość zakwestionowania uzgodnień dokonanych przez prokuraturę i oskarżonego. W praktyce jednak dzieje się to niezwykle rzadko. Występującą natomiast coraz częściej w praktyce przeszkodą do orzeczenia uzgodnionej w trybie DPK kary jest sprzeciw pokrzywdzonego. Powyższe tym bardziej przemawia za tym, aby przy uzgodnieniach dokonywanych z Prokuratorem brać pod uwagę również interesy pokrzywdzonego.
Plusy i minusy wyroku w trybie DPK
Niewątpliwą zaletą dobrowolnego poddania się karze jest szybkość zakończenia sprawy i względna pewność do sposobu jej zakończenia. DPK nie zawsze jednak będzie w interesie oskarżonego. Po pierwsze, negocjacje z Prokuraturą niejednokrotnie bywają trudne. Stanowisko Prokuratora bywa surowe i oskarżony nie może się pogodzić z proponowaną karą. Bywa także, że oskarżonemu wcale nie zależy na tym, aby sprawa zakończyła się szybko. Dotyczyć to może zwłaszcza tych spraw, w których oskarżony ma już na koncie inne przewinienia, które mogą doprowadzić do zaostrzenia odpowiedzialności. Długotrwałe postępowanie sądowe może natomiast doprowadzić do zakończenia trwającego okresu próby, albo zatarcia skazania.
Jeżeli negocjacje prowadzone z Prokuratorem nie dają satysfakcjonujących wyników, wówczas pozostaje walka w sądzie o to, aby wyrok był jak najłagodniejszy. W naszej praktyce nie raz zdarzyło się, że wyrok Sądu był łagodniejszy niż najniższa kara proponowana przez Prokuraturę.
