Małoletni pokrzywdzony w postępowaniu karnym – kiedy do sprawy wstępuje kurator?

 

W niektórych postępowaniach karnych, gdy ofiarą przestępstwa jest małoletni pokrzywdzony, w sprawę angażowany jest kurator. Celem podejmowanych przez kuratora czynności jest należyte zabezpieczenie interesów dziecka.

Małoletni pokrzywdzony

Gdy ofiarą przestępstwa jest dziecko organy ścigania powinny szczególnie starannie zatroszczyć się o należytą reprezentację jego interesów. Zazwyczaj o dobro dziecka w toku sprawy będą mogli dbać również rodzice, wykonując prawa pokrzywdzonego. Niekiedy udział opiekunów prawnych nie jest jednak wskazany. Dzieje się tak wówczas, gdy pomiędzy interesami dziecka, a interesami opiekuna prawnego potencjalnie może zachodzić kolizja.

Kiedy do sprawy karnej po stronie dziecka może wstąpić kurator?

Wedle regulacji zawartych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych między dzieckiem, a jednym z rodziców. Unormowanie to wynika z istnienia potencjalnej kolizji pomiędzy lojalnością względem drugiego z rodziców, a dzieckiem. W sprawach karnych, gdzie sprawcą może okazać się jeden z rodziców od lat przyjmuje się, że drugi z rodziców nie może reprezentować dziecka. Na ten temat wypowiedział się w 2010r. Sąd Najwyższy w Uchwale 7 Sędziów (sygn. akt I KZP 10/10), gdzie w sposób kategoryczny wskazał, że:

„Rodzic małoletniego nie może, działając w charakterze przedstawiciela ustawowego, wykonywać praw tego małoletniego jako pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, w tym także w postępowaniu z oskarżenia prywatnego, jeżeli oskarżonym jest drugi z rodziców”

Jeżeli więc w postępowaniu karnym występuje małoletni pokrzywdzony sąd rodzinny, na wniosek prokuratury, ustanowi kuratora.

Jakie zadania ma kurator dziecka w postępowaniu karnym?

Kurator, reprezentujący małoletniego pokrzywdzonego, w toku postępowania ma dbać o należytą reprezentację jego praw. Jest on umocowany do wszystkich czynności łączących się ze sprawą. W szczególności może brać udział w:

• przesłuchaniach,
• badaniach,
• rozprawach.

Kurator może zaskarżać orzeczenia i żądać ich wykonania. Sąd wyznacza kuratora spośród adwokatów lub radców prawnych.

Jakie prawa w postępowaniu karnym ma drugi z rodziców (nie będący potencjalnym sprawcą przestępstwa)?

Jeżeli na mocy orzeczenia sądu interesy dziecka w postępowaniu reprezentuje kurator drugi z rodziców ma prawo do uzyskiwania ograniczonych informacji od kuratora. Tego rodzaju sprawozdanie kurator może udzielać:

• na piśmie
• przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej

Prawo do informacji ma jedynie ten rodzic, który nie uczestniczy w postępowaniu karnym. Takiego prawa nie będzie miał więc rodzic, wobec którego przedstawiono zarzuty lub wniesiono akt oskarżenia. Informacje, których rodzic może żądać od kuratora dotyczą:

• przebiegu postępowania
• podjętych czynnościach,

w zakresie w jakim informacje te są niezbędne do prawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej i o ile udzieleniu ich nie stoi na przeszkodzie dobro dziecka.

Obowiązki rodzica, który nie występuje w sprawie karnej

Rodzic dziecka, który nie uczestniczy w postępowaniu, ma obowiązek udzielić kuratorowi informacji o dziecku, jego stanie zdrowia, sytuacji rodzinnej i środowisku, w zakresie niezbędnym do prawidłowej reprezentacji dziecka.

O informacje te kurator może zwrócić się także do :

• organów
• instytucji
• stowarzyszeń
• organizacji społecznych,

do których należy dziecko lub które świadczą dziecku pomoc.

Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym

Jeżeli pokrzywdzonym przestępstwem jest małoletni poniżej 15 roku życia, wówczas jego przesłuchanie odbywa się w całkowicie odrębnym trybie. Zazwyczaj przesłuchania dokonuje Sąd, w obecności psychologa, w specjalnie do tego przystosowanych warunkach.  Gdy przesłuchiwany jest małoletni pokrzywdzony w czynności może wziąć udział kurator, obrońca, prokurator – najczęściej nie są jednak obecni w tym samym pomieszczeniu, co dziecko.