Postępowanie egzekucyjne z nieruchomości stanowiącej ustawową wspólność małżeńską

 

Niekiedy jedynym majątkiem dłużnika jest nieruchomość, stanowiąca wspólność małżeńską. Przepisy umożliwiają wtedy jedynie wszczęcie egzekucji z takiej nieruchomości. Czynności egzekucyjne są możliwe dopiero po uzyskaniu klauzuli wykonalności na drugiego z małżonków.

Egzekucja z nieruchomości stanowiącej ustawową wspólność małżeńską

Wierzyciel, posiadający tytuł wykonawczy może skierować egzekucję do nieruchomości, stanowiącej własność dłużnika. Jeżeli dana nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego wówczas komornik, egzekwujący przeciwko jednemu z małżonków może wszcząć egzekucję z tej nieruchomości. Dalsze czynności egzekucyjne dopuszczalne są dopiero po przedłożeniu przez wierzyciela tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom.

Tytuł wykonawczy przeciwko małżonkowi

Obecnie przepisy wyznaczają bardzo wąski katalog spraw, w których klauzula wykonalności może być nadana również przeciwko współmałżonkowi. W praktyce dotyczy to tylko sytuacji, w których małżonek wyraził zgodę na zaciągnięcie danego zobowiązania, a wierzyciel będzie w stanie udowodnić to przed sądem dokumentem urzędowym (np. akt notarialny) lub prywatnym (zgoda na zawarcie umowy, poręczenie za dług).

Co daje wszczęcie egzekucji z nieruchomości stanowiącej ustawową wspólnością małżeńską?

Samo wszczęcie egzekucji z nieruchomości, objętej ustawową wspólnością małżeńską nie daje wierzycielowi dużych możliwości w zakresie zaspokojenia. Wszczęcie egzekucji powodować może pewną niedogodność, po stronie dłużnika, jaka jest wzmianka w księgach wieczystych o wszczęciu egzekucji. Ta może utrudnić dłużnikowi rozporządzenie nieruchomością lub obciążenie jej. Wystarczy jednak sprzeciw małżonka dłużnika, aby doprowadzić do umorzenia egzekucji z zajętej nieruchomości.

Prawo wierzyciela do żądania podziału majątku

Wierzyciel jednego z małżonków co do zasady nie może żądać zaspokojenia z udziału, który przypadłby dłużnikowi w razie ustania wspólności. Istnieje jednak możliwość, aby wierzyciel złożył wniosek o ustanowienie przymusowej rozdzielności majątkowej. Takie prawo daje obecnie art. 52 § 1a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przesłanką do żądania rozdzielności majątkowej przez wierzyciela jest:

• istnienie wierzytelności
• posiadanie tytułu wykonawczego
• bezskuteczność egzekucji z majątku osobistego

W toku postępowania o ustanowienie sądowej, przymusowej rozdzielności majątkowej wierzyciel musi uprawdopodobnić, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Taka przesłanka zaistnieje wówczas, gdy postępowanie egzekucyjne, skierowane do majątku osobistego dłużnika, nie przyniesie rezultatu w postaci wyegzekwowania długu.

Co daje ustanowienie rozdzielności majątkowej?

Jeżeli sąd rodzinny ustanowi rozdzielność majątkową wówczas majątek dłużnika, który poprzednio objęty był ustawową wspólnością małżeńską wejdzie (w odpowiednim udziale) do majątku osobistego. Z przedmiotów tych wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia w toku egzekucji. Domniemuje się, że udziały małżonków są równe. W przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej nieruchomość, która wcześniej była objęta wspólnością stanie się własnością dłużnika w udziale ½.