Odpowiedzialność zawodowa lekarza i lekarza dentysty, czyli postępowanie przed rzecznikiem

 

Poza odpowiedzialnością karną i cywilną, lekarz ponosi także odpowiedzialność zawodową. Postępowania te różnią się między sobą – co oczywiste. W tym artykule skupimy się na specyficznym postępowaniu, jakim jest postępowanie przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej.

Postępowanie w sprawie odpowiedzialności zawodowej

Postępowanie takie toczy się niezależnie od toczącego się postępowania karnego i dyscyplinarnego i rządzi się swoimi prawami.

Główne zasady postępowania z tytułu odpowiedzialności zawodowej lekarzy i dentystów są takie same – szczegółowo opisane w ustawie o izbach lekarskich. Postępowanie jest inicjowane przez pacjenta, który składa skargę do właściwego rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Rzecznik ma zbadać czy doszło do popełnienia przewinienia zawodowego.

Naruszenie jakich przepisów może być potraktowane jako popełnienie przewinienia zawodowego?Odpowiedzialność zawodowa lekarza

Lekarz ponosi odpowiedzialność zawodową za naruszenie przepisów zasad etyki lekarskiej i przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Jeśli chodzi o pierwszą część definicji przewinienia zawodowego to odsyła ona wprost do Kodeksu Etyki Lekarskiej. Bardziej problematyczne może być ustalenie wszystkich przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza – dla przykładu na pewno będą to przepisy określające obowiązki lekarza w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty, czy też przepisy z ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W grę będą też wchodziły zasady wykonywania zawodu przyjęte uchwałami samorządu lekarskiego.

Jakie są etapy postępowania?

Etapy postępowania można podzielić na część „przygotowawczą”- toczącą się przed rzecznikiem oraz część sądową – toczącą się najpierw przed Okręgowym, a następnie przed Naczelnym Sądem Lekarskim. Sprawa może także znaleźć swój finał w Sądzie Najwyższym.

  • czynności sprawdzające – na tym etapie rzecznik bada okoliczności sprawy, w szczególności przesłuchuje pacjenta, który złożył skargę,
  • postępowanie wyjaśniające – ten etap zmierza do ustalenia, czy czyn lekarza może stanowić przewinienie zawodowe. Rzecznik ma zebrać, zabezpieczyć i ewentualnie utrwalić dowody w sprawie. Dowodami poza dokumentacją medyczną, będą zeznania świadków, pacjenta i lekarza, opinie biegłych i in. Zdarza się też, że przedkładane są nagrania z rozmów (wtedy najczęściej rzecznik zwraca się o wykonanie przez specjalistę transkrypcji z rozmowy, co zdecydowanie ułatwia pracę nie tylko rzecznikowi, ale i pełnomocnikom w sprawie). W efekcie przeprowadzonego postępowania, rzecznik albo uzna, że nie doszło do popełnienia przewinienia zawodowego i postępowanie umorzy, albo dojdzie do wniosków przeciwnych i skieruje wniosek o ukaranie lekarza do sądu lekarskiego,
  • postępowanie przed sądem lekarskim – ten etap wchodzi w grę zarówno w sytuacji, gdy rzecznik odmówi wszczęcia postępowania lub je umorzy (wtedy pacjentowi przysługuje zażalenie na postanowienie), albo gdy sąd rozpoznaje sprawę po skierowaniu przez rzecznika wniosku o ukaranie,
  • postępowanie wykonawcze – orzeczenie sądu lekarskiego wykonywane jest przez prezesa właściwej izby lekarskiej (sąd lekarski po uprawomocnieniu orzeczenia z urzędu wysyła je prezesowi izby do wykonania; poza prezesem orzeczenie wysyłane jest też stronom, ministrowi właściwemu do spraw zdrowia i Prezesowi Naczelnej Rady Lekarskiej).
Jakie kary może orzec sąd lekarski?

Sąd lekarski może orzec:

  • karę upomnienia,
  • karę nagany,
  • karę pieniężną,
  • zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat,
  • ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat,
  • zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat,
  • pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Orzeczenie o karze zamieszczane jest w Rejestrze Ukaranych Lekarzy i Lekarzy Dentystów RP prowadzonym przez Naczelną Radę Lekarską. Rejestr jest jawny dla osób i podmiotów, które wykażą interes prawny.

W którym momencie lekarz powinien aktywnie zaangażować się w sprawę?

Lekarz powinien zaangażować się w sprawę na jak najwcześniejszym etapie postępowania. Nie ma co czekać do etapu sądowego. Po drodze jest tyle okazji, aby właściwymi argumentami i odpowiednimi środkami dowodowymi przekonać rzecznika, że postępowanie nie powinno się toczyć w ogóle lub też nie powinno znaleźć swojego finału w sądzie. Nie warto z tym czekać na ostatnią chwilę.

W toku postępowania lekarz może złożyć wyjaśnienia na piśmie, być przesłuchany, zgłaszać swoje wnioski dowodowe. Rzecznik na pewno zbada dokumentację medyczną – to jest podstawa w większości postępowań. Dlatego też zawczasu warto zadbać, aby wszystko w dokumentacji było jak należy – opisy zabiegów, oświadczenia pacjenta, zgody pacjenta, warto też pamiętać o wymogach z RODO. Prawidłowo prowadzona dokumentacja medyczna potrafi uratować niejedną sprawę.